Područje opštine Berane prostire se na površini od 717 km2, što čini 5,2% površine Crne Gore (13.812 km2). Od ukupno 21 opštine u Crnoj Gori, Berane po površini zauzima 8 mjesto.
Berane se nalazi na sjevero-istoku Crne Gore čija je kotlina formirana u vrijeme tektonskih geoloških procesa koji su djelovali u periodu Tercijera (izmedju 50-35 miliona godina).
Berane se nalazi na sjevero-istoku Crne Gore čija je kotlina formirana u vrijeme tektonskih geoloških procesa koji su djelovali u periodu Tercijera (izmedju 50-35 miliona godina).
Kotlina se pruža u pravcu SSI-JJZ u dužini od 9 km, širine 3-5km. Sredinom kotline protiče rijeka Lim, koji je značajan
privredni hidropotencijal opštine. Tereni sa desne i lijeve
strane Lima se osjetno razlikuju. Na desnoj strani je
zastupljen neogeni reljef sa dolinama i malim zaobljenim
uzvišenjima, od kojih se ističu glinovito-laporoviti
konglomerati Jasikovac, Dubica i Dapsićko brdo. Lijeva
strana Lima je terasasta, fluvio-glacijalna postjezerska faza sa
pet terasa, ravnih i stepenasto poredjanih jedna iznad druge i
usmjerenih u pravcu toka Lima. Širina ovih terasa se kreće od
Od ukupne površine na plodno zemljište otpada 91% ili nešto oko 62 hektara. Neplodnog zemljišta je oko 5,5 hektara.
Od ukupne površine opštine Berane na obradivo zemljište otpada 22 %, ostalog zemljišta ima 41 %, dok šume zahvataju prostor od 37 %.
Šume su najznačajniji prirodni resurs opštine Berane. U okviru "Uprave za šume" Crne Gore, sa sjedištem u Pljevljima, "Područna jedinica Berane" gazduje šumama na teritoriji opštine Berane.
Ukupna površina šuma i šumskih zemljišta na području šumske uprave iz Berana iznosi 27 856,58 ha.
Nakon Drugog svjetskog rata, na prvom Popisu stanovništva Crne Gore, održanom 1948. godine, Berane je imalo 27.655 stanovnika, pet godina kasnije,1953. godine, 30.376, 1961. godine u opštini je živjelo 34.280 žitelja, da bi po Popisu stanovništva iz 1971. godine Berane brojalo 40.085 stanovnika.
Prema zvaničnim podacima Popisa stanovništva, Berane je 1981. godine brojalo 42.285 stanovnika i tada je imalo najveći broj žitelja koji u njemu žive.
Već 10 godina kasnije, 1991. godine, prema zvaničnim podacima, broj stanovnika pada i u Beranama je 38.953 stanovnika, a trend opadanja se nastavlja i u narednih 12 godina, kada prema zvaničnom Popisu u Beranama živi 35.068 stanovnika.
Od ukupne površine opštine Berane na obradivo zemljište otpada 22 %, ostalog zemljišta ima 41 %, dok šume zahvataju prostor od 37 %.
Šume su najznačajniji prirodni resurs opštine Berane. U okviru "Uprave za šume" Crne Gore, sa sjedištem u Pljevljima, "Područna jedinica Berane" gazduje šumama na teritoriji opštine Berane.
Ukupna površina šuma i šumskih zemljišta na području šumske uprave iz Berana iznosi 27 856,58 ha.
Beranska kotlina se značajno razlikuje od okolnog planinskog prostora, koji ima tipičnu planinsku klimu na većim visinama. U samoj kotlini temperaturni odnosi i vjetrovi odgovaraju tipu umjereno-kontinentalne klime, a u rasporedu padavina vide se i uticaji mediteranske klime. Atmosferski talozi su dosta ravnomjerno raspoređeni. Proljeće je dosta vlažno, vjetrovito i hladno, dok je u jesen mnogo ljepše i prijatnije. Zima dosta kasno počinje, ali se katkad produžuje do kraja aprila mjeseca. Ljeto je prijatno, sa svježim noćima. Najčešći vjetrovi su SZ (9 %), JZ (8,7 %) i J (6,1 %). Bilježe se veliki temperaturni rasponi i ljeti i zimi. Temperatura, tokom ljeta, može dostići 37 oC, a zimi pasti i do - 20 oC.
Prosječna godišnja količina padavina je 923,3 mm, a prosječni godišnji broj padavinskih dana je 124,4 što nijesu velike vrijednosti. Najveću količinu padavina ima novembar – 112,1 mm, a najveći broj padavinskih dana decembar - 12,3. Najmanju količinu padavina ima avgust - 54,6, kao i najmanji broj dana sa padavinama - 7,9. Kontinentalni tip klime, osim velikih dnevnih i godišnjih amplituda temperature, karakteriše i mala godišnja količina padavina uz prilično ravnomjernu raspodjelu po mjesecima.
Dana sa snijegom preko 10 cm prosječno godišnje ima 22,1, a broj dana sa snijegom preko 50 cm iznosi 1,8 godišnje. Snijeg na području Berana pada od oktobra do maja.
Na osnovu prosječnih višegodišnjih vrijednosti temperature vazduha i količine atmosferskih padavina, kao i relativne vlažnosti vazduha, klima ove opštine može se okarakterisati kao umjerena i umjereno vlažna. Posledica toga je da se u zemljištima tokom čitave zime intenzivno odvijaju pedogenetski procesi. Maksimum padavina javlja se u periodu septembar-novembar, koji smjenjuje suv period jul-septembar. Ono što posebno karakteriše režim vlaženja ove kotline je veoma neujednačen raspored padavina tokom raznih godina, tj. izraženo je smjenjivanje vlažnih i sušnih godina.
Srednja godišnja temperatura vazduha u Beranama iznosi 9,07C, pri čemu je najhladniji mjesec januar sa t = -1,5C, a najtopliji jul t = 18,7C. Ovakva godišnja amplituda od 20,2 i iznos ekstremnih temperatura daju klimi tipična kontinentalna obilježja.
Prosječna godišnja količina padavina je 923,3 mm, a prosječni godišnji broj padavinskih dana je 124,4 što nijesu velike vrijednosti. Najveću količinu padavina ima novembar – 112,1 mm, a najveći broj padavinskih dana decembar - 12,3. Najmanju količinu padavina ima avgust - 54,6, kao i najmanji broj dana sa padavinama - 7,9. Kontinentalni tip klime, osim velikih dnevnih i godišnjih amplituda temperature, karakteriše i mala godišnja količina padavina uz prilično ravnomjernu raspodjelu po mjesecima.
Dana sa snijegom preko 10 cm prosječno godišnje ima 22,1, a broj dana sa snijegom preko 50 cm iznosi 1,8 godišnje. Snijeg na području Berana pada od oktobra do maja.
Na osnovu prosječnih višegodišnjih vrijednosti temperature vazduha i količine atmosferskih padavina, kao i relativne vlažnosti vazduha, klima ove opštine može se okarakterisati kao umjerena i umjereno vlažna. Posledica toga je da se u zemljištima tokom čitave zime intenzivno odvijaju pedogenetski procesi. Maksimum padavina javlja se u periodu septembar-novembar, koji smjenjuje suv period jul-septembar. Ono što posebno karakteriše režim vlaženja ove kotline je veoma neujednačen raspored padavina tokom raznih godina, tj. izraženo je smjenjivanje vlažnih i sušnih godina.
Srednja godišnja temperatura vazduha u Beranama iznosi 9,07C, pri čemu je najhladniji mjesec januar sa t = -1,5C, a najtopliji jul t = 18,7C. Ovakva godišnja amplituda od 20,2 i iznos ekstremnih temperatura daju klimi tipična kontinentalna obilježja.
Stanovništvo
BROJ STANOVNIKA PO POPISIMA
Nakon Drugog svjetskog rata, na prvom Popisu stanovništva Crne Gore, održanom 1948. godine, Berane je imalo 27.655 stanovnika, pet godina kasnije,1953. godine, 30.376, 1961. godine u opštini je živjelo 34.280 žitelja, da bi po Popisu stanovništva iz 1971. godine Berane brojalo 40.085 stanovnika.Prema zvaničnim podacima Popisa stanovništva, Berane je 1981. godine brojalo 42.285 stanovnika i tada je imalo najveći broj žitelja koji u njemu žive.
Već 10 godina kasnije, 1991. godine, prema zvaničnim podacima, broj stanovnika pada i u Beranama je 38.953 stanovnika, a trend opadanja se nastavlja i u narednih 12 godina, kada prema zvaničnom Popisu u Beranama živi 35.068 stanovnika.
MIGRACIJE STANOVNIŠTVA
Migracije stanovništva na teritoriji beranske opštine su naglašene, kako migracije stanovnika sa seoskog područja prema gradskom, tako i odlascima i preseljenjima građana opštine u druge gradove Crne Gore i republika bivše Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije.
Posebno su izražene u drugoj polovini poslednje decenije dvadesetog vijeka, a isti trend je zadržan i prvih godine dvadeset prvog vijeka. Potvrda za to je upoređivanje statističkih podataka sa Popisa stanovništva od 1991. i 2oo3. godine, kada je iz Berana odselilo više od 1o.ooo građana.
Posebno su izražene u drugoj polovini poslednje decenije dvadesetog vijeka, a isti trend je zadržan i prvih godine dvadeset prvog vijeka. Potvrda za to je upoređivanje statističkih podataka sa Popisa stanovništva od 1991. i 2oo3. godine, kada je iz Berana odselilo više od 1o.ooo građana.
DEMOGRAFSKI PODACI
Kao posledica migracionih procesa u Beranama i stalnog iseljavanja, prije svega mladih ljudi, u posldnjih 15-tak godina došlo je i do pada prirodnog priraštaja.
Prema zvaničnim podacima, 1991. godine prirodni priraštaj u Beranama je iznosio 432 , da bi 2oo3. godine prirodni priraštaj bio 219.
Trend smanjenog broja rođenih s kraja prošlog nastavljen je i u prvim godinama 21 vijeka, pa se broj novorođenih smanjio sa 686 koliko je iznosio 2ooo. godine, do 513 novorođenih, koliko je zabilježeno 2oo5. godine.
Broj umrlih Beranaca u poslednjih 7 godina, kada je prvi put evidentirano više od 3oo umrlih u jednoj godini se ustalio, a varira od 3o6, koliko je bilo smrtnih slučajeva u 2oo5. godini, do 378 umrlih koliko je statistika zabilježila u 2oo4. godini.
Prema zvaničnim podacima, 1991. godine prirodni priraštaj u Beranama je iznosio 432 , da bi 2oo3. godine prirodni priraštaj bio 219.
Trend smanjenog broja rođenih s kraja prošlog nastavljen je i u prvim godinama 21 vijeka, pa se broj novorođenih smanjio sa 686 koliko je iznosio 2ooo. godine, do 513 novorođenih, koliko je zabilježeno 2oo5. godine.
Broj umrlih Beranaca u poslednjih 7 godina, kada je prvi put evidentirano više od 3oo umrlih u jednoj godini se ustalio, a varira od 3o6, koliko je bilo smrtnih slučajeva u 2oo5. godini, do 378 umrlih koliko je statistika zabilježila u 2oo4. godini.
NACIONALNA STRUKTURA STANOVNIŠTVA
Na poslednjem Popisu stanovništva u Crnoj Gori, obavljenom 2003. godine, u Beranama je živjelo 8.950 Crnogoraca (25,52 odsto stanovnika) 16.309 Srba, ( 46,51 odsto), 5.662 Bošnjaka, (16,15, odsto), 2.301 Muslimana (6,56 odsto), 0,10 odsto stanovništva čine Albanci i 0,13 odsto Hrvati.
Kao ostali, u Beranama je evidentirano 5,03 odsto stanovnika.
Na tom Popisu znatno je promijenjena nacionalna struktura stanovništva u odnosu na Popis iz 1991. godine, a posebno se očitava u broju građana koji su se izjasnili kao Crnogorci i Srbi, odnosno kao Bošnjaci i Muslimani.
Prema zvaničnoj statistici, 1991. godine broj građana koji su se izjasnili kao Crnogorci iznosio je oko 66 odsto, dok se kao Srbin izjasnilo oko devet odsto stanovnika Berana.
Na početku poslednje decenije dvadesetog vijeka u Beranama, kao i u Crnoj Gori, nije bilo evidentiranih Bošnjaka, dok je broj građana koji su se tada izjasnili kao Muslimani iznosio oko 10.000.
Životna sredina
U opštini Berane preovlađuje brdsko-planinsko zemljište. Planinski masivi zbog prirodnih ljepota, bogatstva šuma, pašnjaka i voda uz raznovrsne oblike klime predstavljaju izuzetan turistički
potencijal.
Brojne rečne doline su ispresijacale planinski reljef učinile ga raznolikim i u pejzažno- estetskom obliku interesantnim.
Dolina Lima i njegovih pritoka obezbeđuju dostupnost i saobraćajnu povezanost sa bližom i daljom okolinom, što je od velikog značaja za razvoj Berana i okolinih mjesta.
Kvalitet prirodne sredine na području Berana najviše je narušen sa razvojem industrije posle Drugog svetskog rata,kroz zagađenje vazduha i vodenih tokova. Danas veliki dio tih industrijskih postrojenja nije u funkciji, npr Fabrika "Celuloze i papira"i dr.industrijska postrojenja.
Prirodna sredina takođe je narušena devastacijom pejzaža, izgradnjom objekata na poljoprivrednom zemljištu i zagađivanjem otpadom.
Za odlaganje čvrstog otpada u industrijskoj zoni Rudeša postoji privremena deponija koja se nalazi i u blizini rijeke Lim čime doprinosi ekološkoj devastaciji Lima jer Berane nema efikasan
komunalni sistem za prikupljanje, odvoz i reciklažu čvrstog otpada.
U Beranama ne postoji sistem za prečišćavanje industrijskih i komunalnih voda pa se sva fekalna i atmosferska kanalizacija grada uliva u vode Lima,mijenjajući njene fizičko - hemijske
karakteristike, degradirajući kvalitet vode. Time je umanjen sportsko - rekreativni značaj Lima koji je izuzetno pogodan za niz sportova kao i za ribolov.
Nekontrolisana i prekomjerna eksploatacija šljunka i pijeska iz korita Lima često uslovljava promjene toka rijeke i plavljenja okolnog obradivog zemljišta jer ne postoji regulacija korita rijeke Lim.
Na poslednjem Popisu stanovništva u Crnoj Gori, obavljenom 2003. godine, u Beranama je živjelo 8.950 Crnogoraca (25,52 odsto stanovnika) 16.309 Srba, ( 46,51 odsto), 5.662 Bošnjaka, (16,15, odsto), 2.301 Muslimana (6,56 odsto), 0,10 odsto stanovništva čine Albanci i 0,13 odsto Hrvati.
Kao ostali, u Beranama je evidentirano 5,03 odsto stanovnika.
Na tom Popisu znatno je promijenjena nacionalna struktura stanovništva u odnosu na Popis iz 1991. godine, a posebno se očitava u broju građana koji su se izjasnili kao Crnogorci i Srbi, odnosno kao Bošnjaci i Muslimani.
Prema zvaničnoj statistici, 1991. godine broj građana koji su se izjasnili kao Crnogorci iznosio je oko 66 odsto, dok se kao Srbin izjasnilo oko devet odsto stanovnika Berana.
Na početku poslednje decenije dvadesetog vijeka u Beranama, kao i u Crnoj Gori, nije bilo evidentiranih Bošnjaka, dok je broj građana koji su se tada izjasnili kao Muslimani iznosio oko 10.000.
Životna sredina
U opštini Berane preovlađuje brdsko-planinsko zemljište. Planinski masivi zbog prirodnih ljepota, bogatstva šuma, pašnjaka i voda uz raznovrsne oblike klime predstavljaju izuzetan turistički
potencijal.
Brojne rečne doline su ispresijacale planinski reljef učinile ga raznolikim i u pejzažno- estetskom obliku interesantnim.
Dolina Lima i njegovih pritoka obezbeđuju dostupnost i saobraćajnu povezanost sa bližom i daljom okolinom, što je od velikog značaja za razvoj Berana i okolinih mjesta.
Kvalitet prirodne sredine na području Berana najviše je narušen sa razvojem industrije posle Drugog svetskog rata,kroz zagađenje vazduha i vodenih tokova. Danas veliki dio tih industrijskih postrojenja nije u funkciji, npr Fabrika "Celuloze i papira"i dr.industrijska postrojenja.
Prirodna sredina takođe je narušena devastacijom pejzaža, izgradnjom objekata na poljoprivrednom zemljištu i zagađivanjem otpadom.
Za odlaganje čvrstog otpada u industrijskoj zoni Rudeša postoji privremena deponija koja se nalazi i u blizini rijeke Lim čime doprinosi ekološkoj devastaciji Lima jer Berane nema efikasan
komunalni sistem za prikupljanje, odvoz i reciklažu čvrstog otpada.
U Beranama ne postoji sistem za prečišćavanje industrijskih i komunalnih voda pa se sva fekalna i atmosferska kanalizacija grada uliva u vode Lima,mijenjajući njene fizičko - hemijske
karakteristike, degradirajući kvalitet vode. Time je umanjen sportsko - rekreativni značaj Lima koji je izuzetno pogodan za niz sportova kao i za ribolov.
Nekontrolisana i prekomjerna eksploatacija šljunka i pijeska iz korita Lima često uslovljava promjene toka rijeke i plavljenja okolnog obradivog zemljišta jer ne postoji regulacija korita rijeke Lim.
No comments:
Post a Comment